1.
Wat is maturiteit?
Maturiteit is zeker verschillend
van wat in de Angelsaksische literatuur soms wordt bedoeld met “mature” (oud,
belegen,…). Een eerste kenmerk in onze benadering is duidelijk dat het over een
kwalitatieve evolutie gaat in het leven van een persoon.
Een tweede element van definitie
heeft te maken met het “zelf” en “de wereld”. De evolutie waarvan sprake heeft
zeker te maken met de manier waarop mensen leren om te gaan met zichzelf en met
de wereld. Beide lijken bovendien in een onderling verband te staan.
Een derde element heeft met
differentiatie te maken. Niet iedereen doorloopt blijkbaar dezelfde evolutie,
en zeker niet in hetzelfde tempo..
Een vierde element heeft verband
met het effect van maturiteit. Matuur zijn heeft duidelijke voordelen in termen
van “kwaliteit van het leven” zoals die ervaren wordt door de persoon zelf. In
de voortdurende strijd die mensen schijnen te voeren met het leven en zijn
beperkingen, is er zeker van vooruitgang sprake als men geleerd heeft een eigen
weg te vinden die druk, onzekerheid en angst tot redelijke proporties kan
herleiden. Ze worden geleidelijk vervangen door zingeving, relativering en
wijsheid. Zeker heeft maturiteit ook voordelen in termen van productiviteit van
gedrag..
Als we proberen om deze vier dimensies te
combineren, dan is dit een mogelijke definitie:
Menselijke maturiteit is: de mate
waarin een persoon erin geslaagd is een levenshouding te ontwikkelen waarbij
hij/zij zodanig omgaat met alle aspecten van zichzelf, dat zowel het eigen
tevredenheidsgevoel als het sociaal succes erdoor gediend zijn.
2.
Een
ontwikkeling in zeven lagen (1) (2)
In de ontwikkeling van maturiteit kunnen we de volgende
zeven fasen onderscheiden die elkaar opvolgen met een zekere overlapping:
-
Zelfkennis: om vooral de onzekerheid te
overwinnen over de eigen identiteit
-
Zelfvertrouwen:
leren bouwen op je sterkten, die je in de eerste fase hebt ontdekt, en
die een houvast geven
-
Zelfrelativering: het aanvaarden van je minder
goede kanten, om realistisch te worden
-
Zelfacceptatie: de berusting te weten hoe je
ongeveer in elkaar zit, en er kunnen mee leven,
-
Openheid: om jezelf ten aanzien van je omgeving
te gedragen met een natuurlijke assertiviteit en gepaste bescheidenheid
-
Acceptatie: om de dingen te zien zoals ze
werkelijk zijn, en niet zoals je ze in eigen voordeel invult;
relativeringsvermogen om je energie en aandacht oordeelkundig te richten
-
Zelfinspiratie: om je bewust te worden van je
waarden, zingeving, en de moed hebben om keuzen te maken in die zin
3.
Wat bepaalt de dynamiek?
Om
te begrijpen waarom deze ontwikkeling zo verschillend verloopt per individu,
lijken volgende elementen nuttig:
Het positief zelfbeeld dat we uit onze
opvoeding meekrijgen geeft ons het vermogen om met een zekere naïviteit het
leven aan te vatten, zodanig dat de ervaringen uit onze acties de nodige
correcties opleveren in een gezond en genuanceerd zelfbeeld, de start van onze
maturiteitsontwikkeling. Wie het leven aanvat met een negatief zelfbeeld, speelt
duidelijk met een handicap.
Zelfoverschatting en ziekelijke ambitie tijdens de ‘Sturm
und Drang’ periode van ons leven, doet ons belanden in onmogelijke projecten.
De afgang en het falen bezorgen ons de blutsen en builen die we nodig hebben om
tot onszelf te komen (zefkennis, zefvertrouwen en zelfrelativering) zodat onze
drijfveren in de midlife periode de bocht kunnen maken van ego-behoeften naar
sociale verantwoordelijkheid.
Wie in de vroege fasen van het leven onder hoge
emotionele druk staat (zwarte pedagogie, Alice Miller) (2), zal niet alleen een
negatief zelfbeeld ontwikkelen, maar ook een over-ontwikkeld emotioneel
systeem, dat een domper zet op het leervermogen omdat alle ervaringen dreigen het
slachtoffergevoel te versterken, en daardoor het leervermogen te beperken. Dit
is zeker zo omdat dit soort opvoedingen blijkbaar ook het ontwikkeling van de
pre-frontale cortex in het menselijk brein afremt, en die bepaalt ons vermogen
tot overzicht, oordeelvorming, leervermogen, zelfsturing, zelfreflectie… (3)
Indien, tegen de tijd dat de middlife periode zich
aandient, de maturiteit nog erg laag is, riskeert de betrokkene zich te
verzetten tegen de veroudering en de strijd aan te gaan met de symptomen ervan.
Het verliezen van deze strijd leidt tot verzuring en cynisme. Hoe verder deze
evolutie zich heeft doorgezet, hoe moeilijker het wordt om de aansluiting te
vinden bij wijsheid, relativering, zingeving,… (5)
Hugo Der Kinderen (dec 2017)
(1)
Een meer uitgebreide beschrijving van deze fasen
van maturiteitsontwikkeling is beschikbaar op eenvoudige aanvraag (via e-mail)
(2)
Deze fasering sluit zeer dicht aan bij de
bewustzijnsniveaus die door Richard Barret beschreven worden, oa in Richard
Barret, The New Leadership Paradigm, Amazon, Marston Gate, 2010
(3)
Zie de samenvatting van het werk van Alice
Miller in het werk van Jean Van der Biest, via de link op deze blog http://www.waaromtoch.be/
(4)
Walter
Mischel, The Marshmallow test, Little Brown & Cy, New York, 2014
(5)
Voor een meer uitvoerige beschrijving van de
levensfasen en de invloed op gedrag, zie Bernard Lievegoed, Levensloop van de
mens, Lemniskaat, Rotterdam, 1976
Geen opmerkingen:
Een reactie posten