Downloaden
Veel teams en organisaties verliezen veel van hun
prestatievermogen door gebrek aan vertrouwen. En zonder vertrouwen kan er geen
sprake zijn van goede samenwerking. Het loont dus zeker de moeite om te doorgronden
hoe vertrouwen tot stand komt, hoe het verdwijnt, en met welke aanpak het kan
hersteld worden. We gaan uit van de definitie dat vertrouwen ene kwaliteit is
van een relatie. En relaties worden gemaakt door gedrag van de betrokken
partijen, waarbij de wisselwerking in gedragingen (actie en reactie) leidt tot
vertrouwen of het gebrek daaraan.
De simpele stelling dat je vertrouwen moet geven om er te
krijgen kan dan wel refereren naar die wisselwerking, maar ze is ver van
voldoende om actief aan vertrouwen te werken. Het kan zelfs betwijfeld worden
of het inderdaad waar is. Het is misschien gewoon een stelling waarbij de
schuld aan de andere kant in de relatie gelegd wordt.
Vertrouwen bouwt zich op door afstemming in de relatie;
alignering is daar een mooi woord voor. Het betekent zoveel als op dezelfde
lijn zitten. Vertrouwen ontstaat door alignering op drie vlakken: in
doelstellingen, in competenties en in de persoonlijke relatie. Om vertrouwen op
te bouwen zal op deze drie assen een afstemming moeten ontstaan. Het initiatief
ligt hierbij duidelijk bij de leiding; die moet de aanzet geven.
Op het vlak van doelstellingen geeft de leiding een aanzet
door inspirerend te zijn. De bedoeling is dat medewerkers daarop reageren met
enthousiasme. Of dat ook werkelijk zo is zal afhankelijk zijn van het mentaal
contract dat bestaat tussen de organisatie (team) en de medewerker.
Op het vlak van competenties zet de leiding in door
duidelijkheid en openheid, zowel over de verwachtingen als in het realistisch
geloof in de competenties van de medewerkers. De medewerkers reageren hier
hopelijk op met dezelfde openheid en realisme.
Op het relationeel vlak geeft de leiding een aanzet door
respect en integriteit. Dat zijn twee zeer omvangrijke begrippen die fundamenteel
te maken hebben met gelijkwaardigheid en de afwezigheid van machtsgebruik en
zeker van manipulatie en onberekenbaarheid. We leren uit het mechanisme van de
Transactionele Analyse (E. Berne) dat dit een grote kans heeft om beantwoord te
worden met volwassen gedrag; verantwoordelijkheid waar ook integriteit en
respect de zichtbare uitingen van zijn.
Als de aanzet goed is, en de respons is zoals verwacht, dan
ontstaat er aan de kant van de medewerker motivatie en betrokkenheid. Dat zal
aan de kant van de leiding wellicht beantwoord worden door volharding en nog
meer inspiratie, openheid, respect en integriteit. Dat gaat op z’n beurt bij
medewerkers opnieuw worden opgepikt, en er ontstaat een positieve spiraal die
het vertrouwen tussen beide doet groeien.
Cruciaal in deze wisselwerking is de balans tussen beide
inzake verwachtingen en realiteit. Als de leiding een goede aanzet geeft, maar
niet de verwachte respons krijgt, dan stop wellicht deze input door de
teleurstelling die er mee gepaard gaat. Hetzelfde kan gebeuren aan de kant van
de medewerkers, die teleurgesteld kunnen worden in het gebrek aan input op de
drie vlakken vanuit de leiding. Ook dan kan moedeloosheid en vervreemding
ontstaan.
Om vertrouwen te herstellen dat door omstandigheden uit het
verleden beschadigd werd, is een nieuwe leiding natuurlijk een uitgelezen kans.
Maar dan moet de leiding zich bewust zijn welke input ze moet geven in de
relatie. Soms zal het nodig en zeker nuttig zijn om deze intentie en
verwachting expliciet te benoemen als een startpunt voor herstel. Dat behoort
bij de openheid. En de zichtbare pogingen om het te realiseren behoort tot
integriteit.
Leidinggevenden die sterk zijn in deze aanpak, kunnen we
verbindende leiders noemen. Het zou dan wel nuttig zijn dat ze niet alleen op
die manier de vertrouwensrelatie tussen henzelf en het team versterken, maar
ook tussen de teamleden onderling. Dat vraagt dan weer dat ze hun in hun rol
als cultuurdrager ook succesvol zijn. En dat verondersteld nog andere
vaardigheden.
Hugo Der Kinderen
Februari 2018
Geen opmerkingen:
Een reactie posten