Downloaden
Er bestaan nogal wat uitgesproken meningen over de zin en de
onzin van teambuilding. Als we de drijfveren op dit terrein even verkennen,
zien we al snel twee dimensies in het vraagstuk:
1 -
Voldoening zoeken voor de relationele onzekerheid
in een groep. Als mensen op zoek gaan naar veiligheid, dan willen ze vooral hun
reflexbrein kalmeren: de emotionele ‘overload’ reduceren; door “zoeken” en “spelen”,
maar ook door alle acties die het emotionele aspect van gedrag tot rust
brengen. De behoeften van het ‘reflex-brein’ staan centraal.
2 - De gemeenschappelijke basis versterken van de
opdracht van het team, vooruit enken en afspraken maken. Dit komt erop neer dat
het pre-frontale deel van de hersenen
wordt gebruikt en gestimuleerd: werken aan doelen, afspraken,;..
Naargelang de diagnose (behoefte van het team op dat moment)
zal het ene of het andere aan de orde zijn, of een doordachte combinatie. Als
er geen veiligheid heerst in een team, dan zijn alle inspanningen om een doel
of een plan af te spreken zinloos. Het is zaaien op de rotsen.
Het is echter niet omdat de teamleden zelf vragen naar ‘”spelen”
en “zoeken”, dat dit ook de echte nood van het team is. Samen spelen bevordert
wel het vertrouwen, en past dus in de primaire groepsvorming. “Spelen” en “zoeken”
zijn gedragspatronen die angst reduceren. Dat is hun rol in de menselijke
ontwikkeling. In de groeifasen van de kindertijd is spelen de ideale manier om
te leren omgaan met de realiteit (zonder onmiddellijke consequenties). Samen
spelen heeft als bijkomend voordeel dat de sociale relaties tegelijk ontwikkeld
worden. Collega’s zijn een deel van de omgeving, en door het spelen worden deze
verkend, uitgetest en ingeschaald. Het resultaat is een veilige sociale
omgeving die de mogelijkheid biedt om een team te vormen.
Om van een groep een team te maken is echter meer nodig. Aansluitend
op veiligheid moet er gewerkt worden aan doelen, plannen, werkverdeling,
processen en sociale hygiëne. Zoals steeds: relatie komt eerst, dan de inhoud.
Zonder veiligheid, geen team.
Blijft nog de vraag of samen spelen de enige manier is om
aan de groepsvorming te werken. Wellicht niet. Het gaat er fundamenteel over dat je elkaar
leert kennen als mens, en daardoor veiligheid in de relatie ontwikkelt.
Mensen die de sociale basis vooral al spelend willen
ontwikkelen, hebben vermoedelijk meer voorkeur voor het spelen dan voor de sociale
noden. Of ze associëren gewoon het ene met het andere. (associatie is een
vervanging voor een beproefde oorzaak-gevolg relatie, en is gebaseerd op
gelijkenis tussen twee zaken, dikwijls met een emotionele ondergrond.) Als ze
zich dan in een spelende teambuilding uitgeleefd hebben, hebben ze dikwijls een
voldaan gevoel dat ze zich goed geamuseerd hebben. En dat vraagt natuurlijk
naar meer. Nuchterheid gebiedt ons om te erkennen dat deze voorkeur gestoeld is
op de eigen behoefte om het reflex-brein te voeden. (nog eens samen lekker wild
in de wei dollen; de controle loslaten en het zoogdier in ons brein de vrije
teugel geven) Het is niet in de eerste plaats bouwend, eerder bevredigend.
Akkoord dat het zoeken naar bevrediging van nieuwsgierigheid en vrijblijvend
uittesten van mensen en relaties een zinvolle bezigheid is, maar dan enkel in
die mate dat het de noodzakelijke groepsvorming mogelijk maakt. Er blijven in
hangen is eerder een teken van beperkte maturiteit, of een gebrek aan
verantwoordelijkheidszin om iets te realiseren buiten zichzelf. Maar dat wijst ook
op eerder beperkte maturiteit. Bevrediging zoeken is egocentrisch gedrag. Oplossingen
zoeken is dienend gedrag, ook als dat gaat over goede relaties die de basis
moeten vormen voor goede afspraken.
Er zijn ook andere manieren om elkaar te leren kennen, en
die een meer volwassen ondergrond hebben. Dialoog over de grote vraagstukken
van het leven. Waarden aftoetsen. Ervaringen en inzichten delen. Resultaten en
teleurstellingen delen. Plannen uitwisselen en vergelijken. Persoonlijkheden
onderzoeken en feedback daarover geven en ontvangen. Als er dan toch eerst een veilige
sociale ruimte moet ontwikkeld worden, lijken dit meer voor de hand liggende
methoden te zijn. We zouden dit kunnen plaatsen als een pre-frontale, bewuste
en doelgerichte manier om aan relaties en veilige context te werken. Emoties
worden op die manier ook ondergeschikt gemaakt aan opbouwend gedrag.
Sterker nog. Het is bekend dat ruimte geven aan emotie, de
emotie verder stimuleert en versterkt. Dat leidt tot sociale ontsporingen zoals
iedere observator van deze wereld kan vaststellen; het is de basis van conflicten
en polariteit. Om emoties te kanaliseren en ondergeschikt te maken aan het
gezond verstand en een constructief gedrag, is reflectie nodig, ook over de emoties.
Analyseren en plaatsen is de boodschap, niet verder opkloppen. Teambuildings
die veel ruimte geven aan emotie, en het eraan gekoppelde gedrag (zoals
competitie bvb) hebben daardoor eerder een contraproductief effect. Als
teamleden de speeldrift voorrang geven, ontstaat zelfs pestgedrag, wat de meest
agressieve manier is om sociale veiligheid te zoeken, dus vanuit de zwakste
maturiteit (of slechte voorbeelden?). En wie zal er in een dergelijke teambuilding
geviseerd worden door pesters? Juist, de minder assertieve collega’s, eerder bescheiden
en verlegen, en vooral ook de erg sensitieve en introverte persoonlijkheden.
Zij zijn immers veilig om de eigen drang naar beheersing op uit te testen. Het
hoeft geen betoog dat op een dergelijke manier het team behoorlijke schade kan
oplopen, en de geviseerde in het bijzonder. Op die manier komt er zelfs een ethisch
kantje aan teambuilding.
Hugo Der Kinderen
Geen opmerkingen:
Een reactie posten